Guira koekoeken is een compleet op zichzelf staand geslacht onder de koekoek familie.

Er zijn geen ondersoorten; hooguit kleurvarianten met gele of oranje snavel en gele of oranje ogen.

De guirakoekoek is met een totale lichaamslengte van ongeveer 34 centimeter en een gewicht tussen de 140 en 143 gram een koekoek van gemiddelde grootte.

Net als bij de meeste koekoeken heeft de vogel een relatief ruig verenkleed en hebben beide geslachten een vrijwel gelijk uiterlijk.

De romp is crèmekleurig en de vleugels en lange staart donkerbruin.

De kop is donker gekleurd  en heeft roestbruine verlengde kruinveren, die de guirakoekoek als een kam kan opzetten.

De snavel is oranje of geel gekleurd en de kale huid rond de ogen geel.

 De juveniel lijkt sterk op een volwassen vogel, maar heeft witte vlekken op de buitenste vleugelveren, een zwart-witte snavel en lichtgrijze ogen.

 

Koekoeken staan erom bekend hun jongen groot te laten brengen door andere soorten vogels maar de Guira koekoek doet dit zelf.

Sterker nog, deze soort brengt haar jongen groot in familie/groepsverband waarbij jongen uit eerdere nesten helpen met het grootbrengen van jongen uit latere nesten.

Er is een alfaman en alfavrouw die bepalen hoe de groep zich gedraagt.

Anders dan bij wolven is het bij Guira koekoeken mogelijk dat meerdere poppen eieren leggen in een nest.

Er worden veel eieren gelegd maar veel daarvan zijn onbezet of sterven af.

Slechts 30% van de eieren komt uit.

Bovendien overleeft maar 50% van de jongen tot aan het uitvliegen.

Deze soort is goed te kweken in gevangenschap maar door de grote uitval gaat het erg gestaag.

Het uitbroeden en opfokken van Guira koekoeken is overeenkomstig met andere koekoeksoorten.

Een korte broedperiode (10-15 dagen) en een snelle uitvliegtijd (6-15 dagen) zorgen ervoor dat de pop veel nesten met eieren achter elkaar kan leggen.

Deze eigenschap is ook terug te vinden bij koekoeksoorten die hun eieren door pleegouders laten uitbroeden.

Dit vergroot de overlevingskans van de jongen omdat ze eerder uit het ei kruipen en sneller groeien dan de jongen van de soort die ze grootbrengt.

De eieren zijn relatief groot ten opzichte van de vogel.

Ze hebben een grijze/ turquoise kleur met meer of mindere hoeveelheid witte tekening.

Deze tekening is in reliëf, dus een ei voelt nooit glad aan.

Ondanks de grootte van het ei groeit de vrucht razendsnel en na een of twee dagen is al zichtbaar of het ei bevrucht is.

Guira koekoeken komen voor in Zuid-Amerika, te verstaan in Brazilië, Bolivia, Paraguay, Uruguay en Argentinië.

Ze komen veelal voor in droge open vlaktes, open bossen en aan kustgebieden.

Ze eten allerlei insecten, reptielen en amfibieën, kleine knaagdieren en jonge vogels.

De ervaring leert dat het voeren van wat fruit en groenten ook een aanvulling op het dieet is.